Praktijkvoorbeelden
& Activiteiten

Omdenkcafé (2016-2017).

Zowel in ons persoonlijk dagelijks leven als in het maatschappelijk verkeer worden we voortdurend geconfronteerd met problemen van uiteenlopende aard en ernst. We beschouwen deze in de regel als obstakels, die overwonnen of opgelost moeten worden. Wij realiseren ons daarbij zelden of nooit, dat onze eigen perceptie van het gegeven, dat wij als een probleem ervaren, een zeer belangrijke of zelfs doorslaggevende rol speelt bij de vraag, of wij in staat zijn, het probleem ook op te lossen. Ons perspectief op de gegeven situatie is bepalend voor de mate, waarin dit überhaupt als probleem ervaren wordt. Als wij het probleem als een feit beschouwen en niet als een obstakel, ontstaat een ander perspectief. Wanneer we in staat zijn om het perspectief, waarbinnen het gegeven als een probleem ervaren wordt, te verlaten en het gegeven als een feit accepteren, dan zijn we ook in staat om ons af te vragen wat we met dit feit zouden kunnen doen. Daarmee transformeren we bestaande feiten tot nieuwe mogelijkheden. Dit is in het kort, wat Berthold Gunster bedoelt met het door hem ontwikkelde concept “omdenken”. Het Omdenkcafé werd 4 keer per jaar georganiseerd, vooralsnog op wisselende locaties. Het “Omdenkcafé Maastricht” kan als een nieuwe en vernieuwende vorm van Burgerparticipatie beschouwd worden, waar de burger in de gelegenheid gesteld werd om autonoom een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van beleidsvisies op terreinen, die hem zélf aangaan. Waar Gunster zich concentreert op problemen in de persoonlijk levenssfeer, richt 360Zuid zich op het Sociale Domein als maatschappelijk probleemveld.

Maatschappelijke Opgaven

We leven in een tijd, waarin tal maatschappelijke problemen ons dagelijks leven lijken te gaan domineren. Bijvoorbeeld (in willekeurige volgorde): het verval van de in de vorige eeuw opgebouwde verzorgingsstaat (commercialisering van de zorg, afbraak van sociale voorzieningen, vercommercialisering van het onderwijsstelsel), de afnemende werk- en inkomenszekerheid (bestaanszekerheid), het onvermogen van bestuurders en politici om standpunten in te nemen binnen een logisch kader van een coherente visie, de afnemende betrokkenheid (onverschilligheid en desinteresse) van de burgerij bij de politieke besluitvorming, de opkomst van het populisme en de groeiende maatschappelijke onvrede (“boosheid”, radicalisering), de toenemende vooroordelen tegen migranten van buiten Europa, het afnemend maatschappelijk bewustzijn en verantwoordelijkheidsbesef ten faveure van het individuele economisch gewin, .....

Maatschappelijke Opgaven vervolg

het onvermogen van de meerderheid van de bevolking om een reële bijdrage te leveren aan het afwenden van een wereldomvattende ecologische catastrofe, de toenemende kloof tussen “arm” en “rijk”.

Burgerparticipatie

Waar Berthold Gunster het “Omdenken” vooral betrekt op persoonlijke of individuele problemen, is de invalshoek van de Stichting 360Zuid is een andere: de thema’s, die we zullen kiezen behoren tot het Sociale Domein in de ruimste zin van het woord en zijn niet als individuele, maar als maatschappelijke problemen aan te merken. Het opzetten van het Omdenkcafé werd gefaciliteerd door de Gemeente Maastricht. In tegenstelling tot de traditionele inspraakmogelijkheden bij door de (lokale) overheid uitgezette beleidslijnen berust hier het initiatief bij de burger zélf, waarbij professionals en politici worden uitgenodigd om over het betreffende thema of onderwerp een open dialoog aan te gaan op basis van gelijkwaardigheid.

Transitie en Kantelen

Ieder van ons is in staat om deze opsomming uit te breiden tot een vrijwel onontwarbaar cluster van complexe en onderling verweven problemen. Hier dient deze opsomming slechts ter illustratie van het gewicht, dat het sociale domein als probleemveld toekomt in ons individuele dagelijks leven (onze “leefwereld”) en het structurele spanningsveld dat tussen deze leefwereld en de “systeemwereld” in toenemende mate lijkt te ontstaan. Daarom concentreren wij het concept van het “Omdenken” op het Sociale Domein. Concepten als “Transitie” en “Kantelen” (Jan Rotmans) hebben een vergelijkbare connotatie. We staan aan de vooravond van veranderingen, die minstens zo ingrijpend zullen zijn als de industriële evolutie van de 19e eeuw. Het “Omdenken” is een poging om hiermee op een constructieve en proactieve wijze om te gaan. Het “Omdenkcafé” was bedoeld als een periodiek laagdrempelig evenement, waar burgers en professionals (als gelijkwaardige partijen) onder leiding van een moderator een gesprek of gedachtewisseling aangaan over een actueel en maatschappelijk relevant thema. Doel van deze bijeenkomsten was het delen van meningen, ervaringen en inzichten met het oogmerk om te komen tot een verbinding tussen burgers en professionals.